Groot & Evers staat voor kennis en kwaliteit, om die reden bieden wij u met regelmaat een juridisch artikel aan. Deze maand een artikel over het inschrijven van een ingestelde rechtsmiddel in het rechtsmiddelenregister.
Het zal u als advocaat maar gebeuren dat u hoger beroep instelt tegen een veroordeling om mee te werken aan de levering van een registergoed, maar dat u verzuimt om het rechtsmiddel in te schrijven in het rechtsmiddelenregister zoals bedoeld in art. 433 Rv. Leidt dit tot een niet-ontvankelijkheidsverklaring?
Art. 3:301 lid 2 BW geeft het nuchtere antwoord, namelijk JA! Een veroordeling tot medewerking van de levering van een registergoed moet gezien worden als een uitspraak ex art. 3:300 lid 2 BW, waarvan de rechter heeft bepaald dat het vonnis in de plaats treedt van de tot levering bestemde akte of van een deel van een zodanige akte. Een dergelijke uitspraak kan ingevolge art. 3:301 lid 1 BW eerst na betekening aan de veroordeelde partij worden ingeschreven in de openbare registers indien (a) de uitspraak in kracht van gewijsde is gegaan of (b) uitvoerbaar bij voorraad is verklaard en een termijn van veertien dagen of zoveel korter of langer als in de uitspraak is bepaald, sedert de betekening van de uitspraak is verstreken. Ter bescherming van derden die op de informatie van de openbare registers afgaan dient in het laatstgenoemde geval een aantekening te worden gemaakt in het rechtsmiddelenregister. Art. 3:301 lid 2 BW schrijft voor dat het rechtsmiddel van verzet, hoger beroep en cassatie op straffe van niet-ontvankelijkheid binnen acht dagen na het instellen van het rechtsmiddel moet worden ingeschreven in de registers zoals bedoeld in art. 433 Rv. Het verzuim om het rechtsmiddel tijdig in te schrijven wordt dus zwaar bestraft: opposant, appellant of eiser in cassatie is niet-ontvankelijk, althans voor zover het beroep of verzet betrekking heeft op dat gedeelte van de uitspraak ten aanzien waarvan de rechter heeft bepaald dat het in de plaats treedt van de akte. Voor wat betreft een ander daarmee niet in verband staand gedeelte van de uitspraak geldt de inschrijfplicht dus niet. Niet ter zake doet of vervolgens de griffier van de rechtbank hiervan een akte opmaakt, aangezien art. 433 Rv voor die inschrijving geen vormvoorschrift bevat, zodat de datum van ontvangst ter griffie bepalend is (vgl. gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 11 augustus 2015, GHARL:2015:5957). De (beroeps)rechter dient dit voorschrift ambtshalve toe te passen (zie HR 4 mei 2007, NJ 2008,140, LJN AZ7615). De opposant, appellant of eiser in cassatie dient een dergelijke verklaring van de griffier van het gerecht dat de bestreden beslissing heeft gegeven, te overleggen. Het voorschrift van 3:301 lid 2 BW strekt ertoe de betrouwbaarheid te waarborgen van de openbare registers in het kader van de vereiste rechtszekerheid met betrekking tot het verkrijgen van registergoederen jegens derden (zie HR 24 december 1999, NJ 2000, 495). Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Leeuwarden kwam tot dit onvermijdelijke oordeel op 28 mei 2013 (LJN CA1513), evenzo de gerechtshoven ’s-Hertogenbosch op 16 juli 2013 (GHSHE:2013:3178), Amsterdam op 11 februari 2014 (GHAMS:2014:413) en ’s-Hertogenbosch op 29 september 2015 (GHSHE:2015:3806). Overigens, de termijn van acht dagen begint te lopen vanaf de appèldagvaarding, niet vanaf de hersteldagvaarding (zie gerechtshof Amsterdam, 10 juni 2014, GHAMS:2014:2437). De Hoge Raad bevestigde de vaste jurisprudentie met betrekking tot de sanctie van niet-ontvankelijkheid op 11 september 2015 (HR:2015:2531). De sanctie van niet-ontvankelijkheid geldt niet indien de rechtbank heeft bepaald dat de rechterlijke uitspraak blijkens het dictum in de plaats zal treden van noodzakelijke te verrichten rechtshandelingen in plaats van een op te maken akte. Aan art. 3:301 BW komt een beperkte strekking toe die niet mag worden uitgebreid met niet door de wettekst bestreken gevallen (zie gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 2 mei 2017, GHARL:2017:3712).
Bedenk dat de in art. 3:301 lid 1 BW genoemde sanctie van niet-ontvankelijkheid enkel betrekking heeft op uitspraken waarvan de rechter heeft bepaald dat zij in de plaats treden van een tot levering van een registergoed bestemde akte of een deel van een zodanige akte. Mocht het een akte betreffen, inhoudende de in art. 37 lid 1, aanhef en onder a Kadasterwet bedoelde instemming van de zijde van de vervreemder met een inschrijving op de voet van art. 3:17 lid 1, aanhef en onder i BW ~ verjaring die leidt tot verkrijging van een registergoed is een inschrijfbaar feit ~ van de verkrijging door verjaring, leidt een verzuim om het rechtsmiddel in te schrijven in het rechtsmiddelenregister niet tot niet-ontvankelijkheid. De Hoge Raad kwam tot dit oordeel op 8 juli 2016 (HR:2016:1468). Omdat er reeds sprake is van een verkrijging door verjaring, hetgeen van rechtswege geschiedt, kan er geen sprake meer zijn van een verkrijging door overdracht middels levering.
Een verklaring van waardeloosheid van een hypotheek of van een beslag op een registergoed kan worden ingeschreven en deze verklaring machtigt de bewaarder tot doorhaling van een ingeschreven hypotheek of beslag (art. 3:28 BW). Wordt de vereiste verklaring niet afgegeven dan verklaart de rechtbank de inschrijving ~ ten aanzien van alle inschrijfbare feiten, waaronder een hypotheek of beslag ~ waardeloos op vordering van de belanghebbende (art. 3:29 BW). Ook voor een hoger beroep tegen een dergelijke beslissing geldt een inschrijfplicht zoals onder meer bedoeld in art. 3:301 lid 1 BW bij gebreke waarvan appellant niet-ontvankelijk wordt verklaard (art. 3:29 lid 3 BW). Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem oordeelde zulks op 15 oktober 2013 (GHARL:2013:7695). Dezelfde sanctie van niet-ontvankelijkheid is verwoord in art. 3:27 lid 2 BW (rechterlijke verklaring omtrent recht op registergoed) en art. 5:32 lid 4 BW (grensvastlegging bij rechterlijke uitspraak).
Voor meer informatie aangaande dit artikel kunt u contact opnemen met een van onze medewerkers. Zie hiervoor onze rechtstreekse contactgegevens.